Myn Kapiteins

Phuket MAART 2012 (over myn ex KAPITEINS)

IK HEB VROEGER HIER OVER GESCHREVEN MAAR BEN VERGETEN AAN WIE IK DAT VERSTUURD HEB EN BEN DE MEEST GEGEVENS KWYT DUS nu maar opnieuw proberen en het op myn blog proberen te zetten.


Hier in phuket –zittend op myn terras met een sjekkie en een wodka orange gaan de gedachten natuurlyk uit naar tempo doeloe toen we nog jong en sterk waren.
De paketvaart was een byzondere toko met veel byzondere mensen.
Laat ik proberen er een paar te beschryven, te beginnen by de gezagvoerders waar ik mee gevaren of die ik gekend heb.
Van hun heb ik alles geleerd ( ook hoe het niet moest)-en ik ben hun daar dankbaar voor
De meesten varen nu rond in het Walhallah maar zal hun echte namen niet noemen om problemen met eventuele nabestaanden te voorkomen.


myn eerste kapitein was HH op het ms CLAVELLA van de shell (1947-1948)
hy was een bedaarde ouwe man (een god voor deze ketelbink natuurlyk) die elk bemannings lid by naam kende en vriendelyk “ goeie morgen van luijk” zei als hy op de brug kwam-ik vondt dat gaaf en heb geprobeerd dat later ook zo te doen.

Met de indonesiers –maleiers –philipino’s-papoeaas was dat geen problem maar met de chinezen lag dat anders=een foute klemtoon op zyn naam kon zomaar betekenen dat je de man voor klootzak uitschold =dus mompelde je maar wat in de zin van= “
good morning jan gap gauw wang” how are you today??
Nee chinees en thai’s zyn talen die my niet liggen.

Myn tweede kapitein was OR op de noorse coaster ss KNOLL (1948-1949) van Rederi Gjerpen in drammen-ik was yungman en later bestman= zie myn “voor de mast”verhaal
Hy was een kleine maar fyshiek yzersterke kerel , wat met die dronken noorse bemanning wel nodig was- een geweldige man-goed zeeman heeft my veel geleerd.

Begin 1951 vertrok ik met een Dakota van de KLM (via stopovers in Aden-Karachi-Bangkok naar de gordel van smaragd voor een contract van 6 jaar by de koningklyke paketvaart maatschappy en daar voeren de vreemdste gezagvoerders.
Dit is niet negatief bedoelt=maar er waren rare vogels by=misschien een gevolg van te lang in de tropen en dus een beetje mata gelap ??? wie weet????
-zelf zit ik ook al heel lang in de tropen =dus …… neem het niet te serieus.

Aangekomen in Batavia sorry Jakarta- kwam ik na me gemeld te hebben op het KPM hoofdkantoor-waar ik een voorschot kreeg van 50 roepia- toen was een roepia nog gelyk aan een gulden -met de bedjak terecht in het KPM logeergebouw=de rumah bubur genoemd door de bedjak ryders, omdat je s’morgens pap by het ontbyt kreeg.
Daar regeerde een grote kerel –neus hoogeveen- die had een bloedmooie dochter-waar je alleen maar naar mocht kyken-en daar zaten de maten bestemming wachtend, of met studie verlof of ziek of op een boot die in de kali mati in dok lag.
Ook woonden er KPM families in dit logeer gebouw en velen van ons hebben fyne herrinneringen aan dit gebouw met zyn vele feesten-kerst –koninginne dag etc
Er stond een piano en de bekende evert van daatselaar=nu gepensioneerd psychiater in Sydney= kon de zaak goed entertainen tot de piano vol met bier zat-grote pret’
.het was er goed vertoeven onder de klamboe.

Goed na 2 dagen werd ik in op het ss PAHUD geplaatst een ouwe kolen gestookt jammer=dat een lyndienst voer tussen tg priok-tandjung pandan-pangkal pinang-blinjoe-dabo –tg pinang –singapore en retour.
De ouwe was BB=bygenaamd boeroeng=de meeste kapiteins hadden een meestal zeer passend bynaam=daar kom ik later nog wel op terug=
Hy was een ouwe chagerynige man waar geen vriendelyk woord uitkwam
Als baroe 4 de stuurman moest ik meteen na het uitpakken van myn bekende groene stalen detemeyer kist gaan tallyen by ruim 4 -in uniform natuurlyk.-
We lostten zakjes tin uit pangkal pinang (Bangka -billiton tin maatschappy) en by de derde sleng vierde de winchdryver te vroeg en viel de helft van de inhoud van het net met zakjes tin tussen wal schip-en natuurlyk stond de 1ste stuurman net te kyken (ook al zo.n ouwe chageryn ) en die zei “ daar gaat je claimpremie voor de volgende 2 jaar”
Ik wist niet eens dat we een claimpremie hadden –dat bleek iets van 14 gulden /maand te zyn- en met een katje van 95 gulden/maand maakte dat veel uit (overwerk was er niet by)
Moest voor vertrek de brug klaar maken -roer –telegraaf en stoomfluit testen –zeekaarten schoonvegen-potloden slypen –tyd vergelyken met de machine kamer etc en moest met de 1ste strm de 4-8 wachy lopen.

De 2de stuurman was Sjeng Janssen een vrolyke man uit het land van bronsschoon eikenhout en die hield wel van een geintje.
Als 2de strm moest je na vertrek uit een haven passage biljetten en overvracht van de passagiers op (alle KPM schepen moesten post en passagiers vervoeren)-dit stond in het Groot Archipel contract van de KPM met de regering=)
en dit gaf de paketvaart de hegemonie over alle interinsulaire lading vervoer =want behalve kosten afscheep en bestemming inde de kpm ook nog eens een derde van van de totale vrachtprys naar Holland/ /europa wat met de schepen van de rotterdamse Lloyd-de maatschappy nederland of blauwpypers gebeurde –tel uit je winst.

.na myn wacht aan tafel zei Sjeng-er zit een mooi JF’je aan dek-
wat is een jf’je?????-een jong fluitje-een meisje.
Na middernacht douwde Sjeng dat JF’je in myn hut en om kwart over 4 stak de 1ste strm zyn hoofd in myn hut en vroeg of het goed ging= ik dacht nog wat is hy vriendelyk.=
( Ik was kennelyk niet wakker gewordenvan de djoeroemoedi-dat porren deden ze heel zachtjes “bangoen toean –bangoen”dit om de boze geesten te verjagen of zoiets.)
Hy zei je hoeft niet op wacht te komen-meld je om 9 uur by het gezag..
Om 9 uur moet de 2de strm de tydmeter opwinden-ik zei ik moet by die ouwe komen-hy barstte in lachen uit-hy wist kennelyk wat er ging komen-ik werd door de ouwe geschorst-wist eigenlyk niet eens wat dat inhield –maar Sjeng legde het gierend van de lach uit-dat betekent dat je niet hoeft te werken/wachtlopen-ik was er niet bly mee.
geen best begin voor een baroe 4 de stuurman =maar ik heb snel geleerd.=

Aangekomen in Singapore werd ik overgeplaatst naar de SINABANG-een prachtig schip wat als een roode draad door myn carrier heeft gelopen –in alle rangen heb ik op dit schip gediend –in 1965 een periode als gezagvoerder op de China –oost Kalimantan dienst .
Ik melde me by de 1ste strm DB=dronken ben bygenaamd= die stuurde me door naar de ouwe-in de houding netjes kloppend op zyn deur-hy kykt op van zyn bureau en zegt’”
je bent niet gekleed” ik had geen pet op-terug pet op-waarna ik aan een ware interrogatie werd blootgesteld –hoe lang ben je by de paketvaart spreek je maleis –rook je –drink je waar kom je vandaan ????? etc en toen moest ik met de billen bloot en zeggen dat ik geschorst was door kapitein boeroeng=boeroeng??
Wie is boeroeng die ken ik niet –je bedoeld misschien kapitein BB- dat is niet zo best zei hy maar zonder veel overtuiging.( vermoed dat het niet zulke goeie collegas waren)
terug naar DB en na het uitpakken tallyen by ruim 4.
S’avonds na vastwerken verteld de 3de strm JVB dat de kapityein VL zyn bynaam “barendje donderkop” was=hy was wel heel special ex marine reserve officier –de hele oorlog gevaren en dus veel meegemaakt.
Hy beschouwde en behandelde zyn officieren als persoonlyke vazallen en gebruikte zyn 1ste strm als voetveeg –arme DB.

Na 2 dagen in Singapore moest ik de brug voor vertrek klaar maken-dat wist ik nog wel van de PAHUD –dus roer –telegraaf fluit testen tyd vergelyken kaarten schoonvegen etc
Komt er een brul uit de kaartenkamer “ wie heeft de koerslynen uitgeveegd” bleek dat de ouwe vaste koerslynen had =wist ik veel= en ik zei “kapitein dan trekken we toch nieuwe koerslynen” = alweer geen beste beurt op myn nieuwe schip.=
Ik liep de 4-8 wacht met de 1ste strm maar na 3 havens (we voeren een vaste lyndienst rond Sumatra) mocht ik zelfstandig wachtlopen zodat de 1ste strn administratie kon doen.
Op een avond komt Johnny v B me aflossen = na het overgeven van de wacht moest je een brandronde over het schip maken wat je dan weer rapporteerde aan de opkomende strm –die stond in de kaartenkamer –barend donderkop komt de brug op =
Stuurman drie waar ben je ???
In de kaarten kamer kapitein
Wat doe je daar??
Ik draai een shekkie kapitein
Je hoort op de brug te staan-
dan waait de shag uit myn vloeitje kapitein-
De ouwe liep rood aan=jvb je bent geschorst en strm 4 jy loopt nu ook deze wacht-en zo werd ik dienstdoend 3de strm dat alles na 3 weken in de OOST –by de Paketvaart kon alles-tidak bisah stond niet in het woordenboek-kalau tidak bisah bikin dan toch maar.

Terug in Singapore aangekomen moest ik de ouwe met de scheepsmotorboot naar Clifford pier varen-hy in vol unifom= met bintangs uit de oorlog= naar het kpm kantoor op Finlayson Green nummer 1 om verslag van de reis uit te brengen (ik moest zyn akte tas dragen-netjes wachten- en intussen met de mooie kantoor meiden flirten=alleeen maar naar kyken maar kyken maar aankomen niet.
Daarna gingen we naar Robinson op Raffles Place –een soort warenhuis –met een grote tea room-en waar alle verveelde expat dames van stand thee of sherry kwamen drinken en waar ze uitgebreid konden roddelen over al die stomme maleiers en dienstmeiden.
De kapitein bestelde altyd een high tea en ik een grote goudgele TIGER bier.
In onze uniformen zaten we goed te kyk waar die ouwe kennelyk plezier in had en ik vondt het best want alles beter dan tallyen by ruim 4.
Ik heb heel veel geleerd ban barendje donderkop ook hoe je je ondergeschikten niet moet behandelen als je een veilig -goed –sociaal gezond schip wilt voeren.
Ik kan nog veel over hem vertellen zoals byv toen hy een keer van verlof terug kwam en een ballet school in den Haag had geadopteerd=een ballet school ????=kun je je de hilariteit op de vloot voorstellen???dat verhaal ver tel ik wel een ander keer.
Hy is vervroegd gepensioneerd omdat 3 oudere 1st stuurlui weigerden met hem te varen.

Terug naar de kapiteins waar dit over zou moeten gaan maar de gedachten zyn veel veel sneller als die 2 vingers waar ik mee tik.
Voor my was DM =bygenaand molleboone douwe of dick= dit vanwege het voeren van de friese vlag in alle havens =een van de kleur rykste kapiteins waar ik meerdere malen mee heb mogen varen en veel van heb geleerd.
Het was een groote statige man die gezag uitstraalde maar hy was ook heel sociaal ingesteld en hy stond voor 100% achter zyn mensen.
Ik was 1ste strm by hem op een KA boot rond 1960 en in Merauke moest ik het commando van de Cycloop van good old Theo Rappard ( RIP) overnemen) .
Over dit nieuw guinea avontuur kan ik een boek schryven zal ik nog eens doen.

Maanden later kwam de bekende Johnny v B (van het shekkie) aan boord van de kaloekoe met mollebonen douwe als kapitein my aflossen op de cycloop in Merauke en voer ik terug met dit schip naar Singapore.
In 1962 was kwam kapitein MD in Lagos (Nigeria ) aan boord om kromme kees af telossen op het ms ROGGEVEEN
Hy had zyn lieve vrouw ERNA by zich die meteen in paniek by my kwam en zei:
Stuurman ik heb de Friese vlag vergeten in te pakken=geen probleem mevrouw we maken wel een nieuwe van wat ouwe sein vlaggen en zo gebeurde –zodat we met een gerust hart de reis langs de kust van west afrika - via kaapstad –durban -port Louis naar nieuw zeeland konden aanvaarden.
Ik heb heel veel van hem geleerd –dank je wel ouwe als je daarboven op die cumulus wolk toekykt naar dat klootjes gedoe tegenwoordig met in-en byspraak- jy was de baas en dulde geen in of byspraak want ouwes by de KPM waren kleine godjes en dat werkte.

WB was ook een hele goeie kaptein –ik was 1strm by hem op de LEGUNDI in 1956 –we voeren een lyndienst vanuit Singapore naar de Indragiri rivier op sumatra-inklaren in prigi radja dan Sapat-Tembilahan- tg pinang –singapore.heel leuke tyd elke reis 3 dagen in spore =waar WB woonde in de hunker bunker op de nutmeg road-hy was een goed navigator en kon heel goed manoevreren= ankerde altyd vlak by de Clifford Pier in het binnen breakwater zodat je altyd voor een dubbeltje met de sampan de wal op kon.
In 1960 was ik 1ste by hem op de SIGLI op de SPS service en in de barrier reef nam hy altyd de local knowledge route. Scheeld 6 myl geloof ik maar hy vondt dat leuk voor de passagiers-.deze si-boten hadden geen radar en alleen op peilingen werd door de barrier gevaren-nu is er loodsplicht en hebben de schepen minstens 2 radars.
De SI boten hadden 6 passagiers hutten –die waren altyd volgeboekt met passagiers die meestal de hele rondreis van Sydney -far east –sydney meevoeren.
Elke dag werd door de kapitein –hoofd wtk en 1ste strm met elk 4 passagiers aan tafel in de kleine maar knusse salon gegeten. Ik heb daar veel engels van geleerd.
WB deed veel voor hen- voorstellingen van eigen filmpjes van zyn reizen –elke dag een verhaal by het ontbyt op zyn tape recorder-byzonderheden over de route –de historie van de kust en plaatsen die we passeerden en natuurlyk mochten ze op de brug komen om te leren navigeren-geweldige kapitein(RIP)
Later toen ik zelf kapitein was op de SPS nam ik automatisch de local knowledge route en toen ik een RIL 1ste strm a/b kreeg die gewend was aan grotere schepen met radar vroeg die of ik gek was om zonder radar en zonder loods door de BARRIER reef te varen zei ik simpel weg=zo doen we dat by de KPM=matjam biasa.

Over bynamen gesproken=voer als 2de strm op de van der lyn met flensje VL-we hadden ook nog een pannekoek VL-logisch eentje klein en de ander heel groot en dik.
Werd in tg priok overgeplaatst naar de PLANCIUS-the grand old lady-witte boot.
Flensje zegt “second ga jy vanavond maar de wal op” want vanaf morgen kryg je een zwaar leven by de commodoor van de vloot kapitein HK.
Afyn kom om 6 uur terug aan boord met rooie oogjes en nog in myn wal kleding) dwz kampong sluipers en smalle pypen broek en swing hemd) denk kom het is nog zo vroeg ik kleed me wel om op de Plancius.
In die tyd was ZAZOE haar in de mode (zo’n kippekont in je nek) loop de gangway op-ben halverwege-hoor ik van boven een stem= wie ben jy-wat doe je hier-??
Ik ben hier aan boord geplaatst als de nieuwe 2de stuurman kapitein.
Ga je dan eerst je haar maar eens laten knippen en een uniform aantrekken
Einde van die mooie plancius want terug op de vander lyn zei flensje VL kom maar lekker hier terug op dit mooie vrachtschip (al lachend) –hy vondt het wel mooi geloof ik.

We hadden ook een goeie en een boesoeke (slechte) DB
en WCP werd natuurlyk schythuis genoemd-kastelyn werd kroegbaas-harry the horse (hy lachtte al seen paard)-witte F een Surinamer-tyfoon teddy- si si K-de brulboei-eikel DV =zyn geykte uitspraak was “stuurman doe iets al is het verkeerd’lange jaap van oost borneo-kromme kees-ze hadden allemaal wel een bynaam
het waren allemaal zeer markante figuren by die kpm wat eigenlyk heel plezierig was-ik heb de mooiste herrineringen aan deze mensen-nog bedankt.
Eus van luijk ex voorraad KPM.